حالم امشب چقدَر مطلوب است
از کجا آمده باشم خوب است؟
امشب از دشت بهشت آمده ام
من که ازخانه ی خشت آمده ام
یادتان هست؟..چه دورانی بود!
چه بهاران وچه بارانی بود!..
****
خانه ها خشتی وچوبی ـ هم کف
سطح کیفیت آن لایوصَــــــف
می وزید از دلِ هر خانه ی خشت
بوی جان،بوی خدا، بوی بهشت
زندگی فلسفه ی «معبد» داشت
بام هرخانه ببین گنبد داشت!
نقص ها داشت ولی میزان بود
زندگی کوکِ دلِ انسان بود
بی سبب نیست که محکم بودند
مثل مشتی گره در هم بودند
عصرِ درمتنِ زمین گُل کردن
خار اگر هست تحمل کردن
نه فقط چربی ونرمی دارد
زندگی سردی وگرمی دارد
کم پیِ صنعتِ عشرت بودند
پیِ «آبادی وعبرت»بودند!
عَرضه کم بود،تقاضا کم بود
عصــــرِآزادگـــیِ آدم بود..
***
خانه ها ساده ولی حالت داشت
مثل حالا نه فقط آلت داشت
مثل حالا، نه حراج آهن بود
مشتشان پُرـ دلشان نشکن بود
خانه ها« هَشتی »ومَشتی بودند
مثل یک «گوشه ی دشتی» بودند
حجره در حجره:برادر، خواهر
پدرومـــــــــــادرشان بالاسر
خانه ها قاعدتا بی بی داشت
که خود آدابی وترتیبی داشت
خانه، یک جامعه ی کوچک بود
نه که زندانی وآلــونک بود
خانه با خانه به هم راهی داشت
دل مردم به هم آگاهی داشت
زندگی دورِهم اش انسانی ست
«خانه دربست» همان زندان نیست!؟
زندگی درجریانش خوب است
دورِهم بودنِ آنش خوب است
زندگی درقفسِ بسته که نیست
آدمی طوطیِ دلخســــته که نیست..
نه فقط حرکت وشرکت خوب است
حرکت وشرکت وبرکت خوب است
برکت آنجاست که دلها باشند
نه فقط تن تنِ تنها باشند
***
دوره ی «منزل دربست» آمد
آدمی زاده به بن بست آمد
چون به دنبال هوس افتادیم
دیدی آخر به قفس افتادیم!؟
همه را از خودمان دَک کردیم
بعدهم درخودمان شک کردیم
توببین: بی پرو بالی حالا
دایما حال به حـــــالی حالا
دلِ بی کس شده ات غمگین است
بله !« بحران هویت»این ست …
***
شرف آدمی از «اصل »اش بود
مدرک معتبرش:«نسل» اش بود
این خودش باعثِ خوبی می شد
نسل شان وارث خوبی می شد
این نظر گرچه کمی درویشی ست
بهتراز این همه پر تشویشی ست:
چون اصات به «خودِ انسان» بود
سایر مسأ له ها آسان بود!
چه کسی دغدغه ی مسکن داشت؟
غمِ قسط وعقب افتادن داشت؟
خشتی وکاه وگِل وچوبی چند
رختی وبختی وعمری پیوند
فـوقِ فوقش کسی اَعیانی بود
جازی اش قالیِ کرمانی بود..
یک عروسی چه عزایی دارد؟
عمر انسان چه بقایی دارد؟
این همه دغدغه ها یعنــــــی چه؟
پس توکــــل به خدا یعنی چه؟
آه! دنیا چقدَر رسمی شد
کاش این رنگ وریا،بس می شد
خرج تالار وتوقـع چقدَر؟
خودمانیم ! تصـنع چقدر؟
خرج تالارِ گران تر دادیم
شادی از کوچه ی خود پَر دادیم
بله!سرویس وتدارک دیدند
سفره ی «سنّتِ» ما برچیدند!
آن چراغانی وآذینش کو؟
آن همه سنت وآیین اش کو؟
«راحتی» محورِمان شد آری
زندگی بارِ گران شد، باری:
جای سنت، همه تشریفات است
کلفَتی کردنِ تکلیفات است
چقدَر فکرِگزافی داریم؟
چقدر بار اضافی داریم؟…
این حباب است ـ ترَک خواهد خورد
چوب از دست فلک خواهدخورد
***
خانه ها شیک نبودند آن روز
اهل ماتیک نبودند آن روز
همه زیبایی شان جاری بود
عشق ،یک عادتِ رفتاری بود
چه نیازی به بزک بود آن جا؟
چه کسی اهل کلک بود آن جا؟
هرکسی رنگ دلش گل می کرد،
عشق را صرف تکامل می کرد
عشق،پروانه ی هرمیلاداست
هرکه عاشق نشود نوزاداست
عشق،یک دغدغه ی خاکی نیست
عشق ـ والله به جز پاکی نیست
عشق را مسأ له دارش نکنید
یوسف است این همه خوارش نکنید
کرم در پیله ی خود می چرخد
عشق را عقل کجا می فهمد؟
عشق را اهل عدم می فهمند
عاشقان لهجه ی هم می فهمند
فقرا ! سکّه ی جود است این عشق
مرهم زخمِ وجود است این عشق
بگذرم…عشق،خرابم نکند !
«آب درکوزه» ،شرابم نکند!
این زمان بگذرم وبگذارم
«آب در کوزه »ی خود بردارم:*
——————————————————————–
*درمورد عشق می توانید به مثنوی «سفرنامه عشق» درهمین وبلاگ مراجعه فرمایید (لطفا به ترتیب صفحات آن هم توجه فرمایید)
در ودیوار، مقـــــــــــــوّس بودند
طرحِ محرابِ مقــــــدس بودند
قابِ قوسینِ خـــــــدا بردلها
طرحِ دل بود درآن منزل هـا
چون که معمـاری شان حالی بود
حال مردم چقدَر عالی بود
هردلی خانه ی امّیـدی داشت
هردری غمزه ی «خورشیدی!» داشت…
حال، از خط طبیعت دوریم
همه با «زاویه ها» محشوریم
در ودیوار، «کمان »کم دارند
این شکستی ست که از هم دارند
روح،دردرقوس وکمان می بالد
روح در زاویه ها می نالد
روح درزاویه سرگردان است
قوس: موسیقیِ «یاسبحان» است
چه سکوت است در این زاویه ها!
عنکبوت است در این زاویه ها
سوک دارد چقدر منزل ها
آه! ماتمکده شد این دل ها
دل مان حسّ قفس پیدا کرد
زندگی تنگ نفس پیداکرد
چقدر زاویه تنگ است این جا
همه اش آهن وسنگ است این جا
ما به سیمانکــــــده منزل داریم
غالبا درد مفاصل داریم
اُنس با آهن وسیمان سخت است
واقعا دل چقدَر جان سخت است
دل غریب است در این تنگستان
ریس علی !دادِ دلم را بستان
زخم این زاویه ها بر روح است
زندگی ها توببین مجروح است
چقدرفاصله داریم از هم؟
گله روی گله داریم از هم
خط خود را که چنین کج کردیم
با خود وخلق خــــــــدا لج کردیم
در برون زاویه ها چون افتاد
بین مان زاویه افتاد…افتاد!؟
غصه وغربت وسردی خوب است؟
باز هم«منزل فردی »خوب است؟
پَرِ معماری مان پرپر شد
خانه ها لانه ی بی کفتر شد
جای پَر، عصرِ«پُری» شد دیگر
همه چیزش «دکوری»شد دیگر
زندگی یک دلِ روشن می خواست
این همه فلسفه چیدن می خواست؟
این همه این صف وآن صف بس نیست؟
همه اش برده ی مصرف، بس نیست؟
نیست عمر من وتو بازیچه
این همه بشکن ونشکن «سی چه؟»
آب درکوزه صراحت دارد:
ساده بودن ،دلِ راحت دارد
***
چون که معماریِ ما گم شده است
خانه ها گورِ تفاهم شده است
آخ! معماری مان جبری شد
دور ازجان شما:قبری شد
طرح بیگانه چرا می سازند؟
خفقان خانه چرا می سازند؟
وای از هندسه ی بی معنی
آه از این همه دور از شأنی
منزل مهر ومروّت این است؟
شأن «فرهنگ فتوّت» این است؟
این قفس خانه ی کبریتی چیست
شأن این ملت آزاد این نیست
سبک معماری اقلیمی کو؟
هنرقدسیِ «اِسلیمی» کو؟
«اُرُسی های معرّق» چه شدند
«مَعقِلی »های مدقّق چه شدند؟
چه شد آن «طاقِ مُقَرنَس» کاری؟
«پنج درهای» مسدّس کاری؟
حوض کو؟صفّه چه شد؟ کو ایوان؟
آن نهان خانه ی «نارنجستان»؟
اصطلاحات بهشتی چه شدند؟
مشق هایی که نوشتی چه شدند؟
***
عصرِ سودآوری وسرعت شد
هنر قدسی ما«صنعت»شد!
این نه الگوی فرنگی شده است
این :شترگاو پلنگی شده است…
مدنیت چو ز«مسکن»برخاست
اولین شرط تمدن این جاست!
.
نقش «فرهنگ ِ مجسم» این است
چه بگویم چه نگویم،این است
نقش ما چون به پریشانی رفت
سبک اسلامی وایرانی رفت
چه تناسب،چه تقارن دارد؟
چه نشان ازچه تمدن دارد؟
چهره ی شهر،غریب است امروز
مرگِ فرهنگِ نجیب است امروز
دِرهمی چند به جیب آمده است
یوسف شهر، غریب آمده است
پدرم! یوسف کنعانت کو؟
دل خرّم، لبِ خندانت کو؟
پسران تو چه بنیان کردند؟
خانه را کلبه ی احزان کردند…
گرچه معماری ما معلول است
پیش آینده بسی مسؤل است
بانیاکان چه تسانخ داریم؟
پیش آینده چه پاسخ داریم؟
ما بریدیم چرا سلسله را؟
پرنکردیم چرا فاصله را؟
ماکه بر میهن خود سر دادیم
پس چرا طایفه را پَر دادیم؟…
غصه وغربت وسردی خوب است؟
باز هم «منزلِ فردی» خوب است؟
من شکستم ـ توشکستی…بس کن
ترک ارحام پرستی بس
هم تو بد کردی ومن بدکردم
تو می آیی من اگر برگردم؟*
——————————————————————–
پاورقی وپیوست شعری درشعر!
چنین چیزی هرچند مرسوم نیست اما ازآنجا که مثنوی های جدید بنده ،بیشتر اندیشگی بوده وبیش از آنکه دغدغه ی شعرگفتن واستانداردهای شعریِ متداول درآن مطرح باشد « پیام رسانی وعامه فهم بودنِ »آن برایم اهمیت دارد؛لذا مضامین وابیاتی که آوردنش درمتن شعر ،ممکن است ــ به هر علت ـ نظم ذهنی مخاطب را دچارنوسان کند ،به پاورقی منتقل می کنم وبرهمین اساس نیز ابیاتی که اندکی تخصصی تر بوده ونیازمند تامل بیشتراست را، به «پیوست» می برم .هم اکنون پاورقی آب درکوزه را مطالعه فرمایید تا متعاقبا نیز پیوست را تقدیم کنم:
——————————————————————–
پاورقی
هرچه این نقشِ برون ساده کنی خاطر ازدغدغـــه آزاده کنی
هرچه بیرونِ توبســـــــیارتراست دلِ هشـــیار،گرانبارتراست
أولیا،هرچه به حق پیشـــــــترند ساده وساده ودرویش ترند
درصدف،گوهرِیکـــــــــدانه شدند خالی ازکثرتِ بیگانه شدند
همه چیزش به حسابست وکتاب منزل حضــــــرت اربابِ تُراب
درحــــــــــــــــــرم راه نیابد موری جز به دستوری وچون مأموری
سعی کن تا حــــــــرمُ الله شوی «فی بیوتٍ أذِنَ الله» شوی
تانیاید به حـــــــــــریم تو ،خسی نبری زحمتِ هر بوالهوسی
گر «هوالله» طلــــب داری وبس
پاک کن: دل زهوس،خانه ز خس
یادآوری: «آب درکوزه» عنوانی ست برای دو مثنوی که بعدازین پیوست می خوانید ومثنوی روان وهمه فهمی ست .امابرخی مضامین ونکات وظرایف این پیوست ممکن است برای عزیزانی که با سیرفلسفی مدرنیسم وهمچنین با فرهنگ واصطلاحات فلسفی آشنایی ندارند،کاملا مفهوم نباشد:
نه به عصر شــــــــــــتران بایدرفت رو به سرچشمهِ جان باید رفت
این تمــــــدن چو خِــــــــــردوَرز آید در پیِ حکــمتِ بی مرز آید
اصل سنت نه عقب ماندگی است قرن ها تجربه ی زندگی است
ما به آن تجربه حاجـــــــــت داریم ما عقب مانده ی استعمـــاریم
***
عصرسنت که نه بی مشکـــــــل بود رازِ آبادی مـــــــــــــردم «دل» بود
«دل»که گفتم نه فقط احساس ست این سخن حرف روان نَشناس است
این نمـــــــــــادی ست ازآن نوش آباد: آب در کوزه که نم پس می داد!
آب درکوزه چه شــــــــــــــرحی دارد؟ دیده ای کوزه چه طرحی دارد!؟
کوزه از جنس گِل و«طرح دل»است ! این همان فلسفه ی معتدل است
درتن کوزه طنیـــــــــــــــــــن پیچیده: دل که نم پس ندهد خشکیده
مشکل عصـــــــــر مطَنطَن این است همه ی حرف دل من این است
دل،«خــــــدا» دارد اگر دل باشد همه را دارد اگر «دل»باشد
زندگی با دل اگر محشــور است همه چیزوهمه جورش نور است
گِل نباید قفــــــــــــس دل باشـــــــد زندگی این همه مشکل باشد
کوزه باآبِ روانش عشـــــــــق است زندگی بادل وجانش عشق است
***
دل امیراست ،اســــــــــیرش کردند تن سفیر است ،امیرش کردند
کوزه هـــــــــــــــــــا آب ندارند امروز روحِ ســــــــــیراب ندارند امروز
همه چیزش به«عــــــدد»شد دیگر روح شان عین جسد شد دیگر
دل پر ازثقلِ تجســــــــــــــم کردند بعد، قِســــــــــیانِ توهُّم کردند
بعد، بحـــران شد وحالا حسّ شد : بشریت چقدَر مفلس شـــــــــد
همه گم کرده ی چــــیزی شده اند ناخودآگاهِ غریزی شده اند
بســـــــکه احساس خسارت کردند روی در«مکتبِ سود»* آوردند!
همگی تشنه ی سودند هنــــــــــوز کافرِ بحرِ وجودند هنـــــــــوز
غالبا کوزه ی خـــــــــــالی شده اند گرچه با صد پُزِ عالی شده اند
——————————————————————–
*مکتب سود: همان اصالت سود(پراگماتیسم)است که امروزه روحیه ی غالب وفرهنگ رایج در دنیای مادی قرارگرفته و خودآگاه یاناخودآگاه ،محورومعیارهمه ی ارزشگذاری ها و انتخاب ها ست.
گرچه با صد پُزِعـــــــــــــالی شده اند غالبا کوزه ی خـــــــــالی شده اند
***
عصرما گفت:حقیقت «سود»است واقعا هم که چه گل فرمودست!!
پس بگو حق چقدَر پرپر شـــــــــد! عقل با صدتومنی هم خـــــرشد!
پس بگو زَر چقــــــــــدَر می نازد! آدمی رنگ چـــــــــرا می بازد!
ارز،وقتی که شــــــــــــناورمی شد همه چیز این وَر وآن وَرمی شد!..
سود وقتی که همان حق باشد کمرِ حق همـــه اش لَق باشد
سود ها چون عَرَضی تر شده اند سودجویان عوضی ترشـــده اند
سودِ این عصر، ضرر آمده است پدر جامعـــــــــــــــه درآمده است
***
عـلم،خوب است نشاید شک کرد هم در این فلســفه باید شک کرد
اتفاقا خودشــــــــــــــــان شکاکند گرچه در نقد ونظــــــــــــر،هتّاکند
جــــــــنگ با ایده ی مطلق دارند دردرون بانگ انالحـــــــق دارند
شک به جـــــان همه انداخته اند گورخود راخودشــــــان ساخته اند
راه پیش و پس شان مسدوداست شک شان برخودشان مردوداست
شک در اندیشـــه ی سِرتق کرده ارّه در مذهب شــــــــان دِق کرده
عقـل هاپخته شد از شک وشِکال روســــیاهی به که مانَد؟ به ذغال….
تاچنین فلســــفه در میدان است علم ،یک مرکبِ سرگردان است
گرچه صد همتِ عالی کردند نقش بر کوزه ی خالی کردند
همتی حمــــــله به گردون کرده کاسه ی صبر زمین خون کرده
پیِ«تغــــــــییر جهان» آمده اند * همه درگیرِجهــــــــــــان آمده اند
پیِ ناموسِ زمیــــــــــــن افتادند پس نوامیـــــــسِ خودازکف دادند
درزمین تخـــــــــــــمِ تلف افکنده ریشـــــــه ی زندگی ازکف کنده
همه اش جنگ وجنون است امروز چشم ها کاسه ی خون است امروز
چقدَرکلـــــــــــــــکل وماتم داریم! چقـــــــــــدر ماه عسل کم داریم!
عمـــــر شادی چقدر کوتاه است چه دلی از چه دلی آگاه است؟…
زندگی حالِ قشـــــــــنگش رفته چـــــــــــار دانگ از دلِ تنگش رفته
آب،مسموم،هوا مسموم است بله تغییر جهـــــــان معلوم است!
هردم ازنو خــــــــــــــبری می آید خبری از ضـــــــــــــــرری می آید
گفتم این قصه که«مابد کردیم عصرسردی ست ـ بیا برگردیم»
***
این به معنای عقب رفتن نیست زندگی جای عقب رفتن نیست
این بدیهی ست که عاقل باشیم چه کسی گفت که جاهل باشیم؟
لیک این جنگ وجنون عاقلی است؟ یا که تکرارهمان جاهلی است…
عقل«کمّی» شد و کمّ تجربه شد این همه تجـــــــــربه هم تجربه شد
عصــــــــــــرما عُنصرِ«دل» کم دارد عقلِ این عصــــــــر،فقط «کمّ» دارد*
کمّ دقیق است ولی میزان نیست داوری جز به «دل انسان» نیست!
عقل، چون وزنه ودل «میزان» است دیدی این عصر چه نا میزان است؟
خوانده ای سوره ی اَلرَّحمــــان را؟ سرکشی کردنِ از مـــــــــیزان را؟
ســازِ دل ها که چنین ناکوک است کمّ وکیفیّتِ آن مشـــــکوک است
یوســـــف دل که در این چَه باشد گرگِ پنــــــــــــــدار ،موجّه باشد
هرکسی فهـــــــــم خودش را دارد گرگیِ وَهـــــــــــــمِ خودش رادارد
تا محک منحصراً ناسوت است عقل درمحــــکمه ی طاغوت است
درکِ محســـــــــوس، حدودی دارد دلِ ما چشــــــــــــمِ شهودی دارد
ما که بی چشمِ شهود آمده ایم همه درگیرِ حــــــــــــــدود آمده ایم
بسکه هرکس به خطا،دستی کرد «فیـــــــــــلِ تاریکیِ » ما مستی کرد
همه از حــــــــــدّ گذراندیم این جا چقـــــــــــــــــدَر بد گذراندیم این جا
زندگی حد وحــدودش خوب است عقل با چشمِ شهودش خوب است
کمّ نباید قفــــــــــــــس دل بشود زندگی خرج مســــــــــــــایل بشود
عصر بی «دل» همه شورِ هوس است زندگی آب قلــــــــــــــیل نجس است
رو به سرچشمه ی دل باید کرد آب درکوزه ی گِـــــــــــــــــــل باید کرد
——————————————————————–
*کارل مارکس: وظیفه ی ما «تغییر جهان »است نه تفسیر آن! (بله تغییرجهان رادیدیم سیر بدبختی آن رادیدیم!)
*هرگزاره ای که به عدد ورقم(کمیت)درنیاید فاقدارزش علمی ست !ـ از افاضات عصرجدید (البته این سخن رامیتوان درفضای متعالی دیگری بامبانی عرفان توحیدی تقریرکرد اما ازنظرما تلقی وتعریف پوزیتویستی موجود،بسیار ناساز و بی اندام است)
