بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره اول: درنوشتارقبلی (+) گفتیم :بهارسالکان الی الله ،از ماه پرفیض رجب آغازمی شود؛همچنین وعده دادیم که درخصوص این مطلب،نکات دیگری را هم عرض کنیم حال،یکی از نکات مهم را باتامل درهمان لقب معروف این ماه ،یعنی «اَصَبّ»،یادآورمی شویم؛البته کلیّت این مطلب را درهمان مقاله ء قبلی هم متذکرشدیم ولی دراینجا بادقت بیشتری بررسی خواهیم کرد.
اشاره دوم:می دانیم که ادبیات دین،خصوصا کلمات وعناوینی که در خصوص امور مهم استفاده می شود ؛همگی از عالم ملکوت وازطریق وحی،نازل می شوند (الاسماءتنزل من السماء)بنابراین برای معرفت افزایی نسبت به حقایق دین ،یکی ازابتدایی ترین راه ها نیز درهمین مراجعه به فقه اللغة وتدبر در تبار معنایی کلمات واسماء وعناوینی ست که توسط معصومان علیهم السلام ،برای معرفی یک حقیقت ،انتخاب شده است .اکنون وباتوجه به همین حقیقت،می خواهیم برخی اسرار ونکات ماه شریف رجب را ـ که به فرموده رسولخداصلی الله علیه واله ،«ماه ویژه ء خداوند، و پرعظمت ترین ماه هاست » به دست آوریم ؛وبرای این منظور، چنانکه گفته شد؛به واژه ء “اصب” ، توجه می کنیم.
اصب
اصب، از مصدر “صبّ” مشتق شده است. این کلمه درلغت عرب،معمولا برای «ریخته شدن آب» استفاده می شود : صب الماء یعنی :آب را ریخت. حال،نکته ء اول دراین است که: برای خالی کردن یک ظرف آب،چند روش وجود دارد ؛بدین ترتیب که :ممکن است آب را به صورت چکه چکه خالی کنند؛یا به صورت بارشی مثلا ازطریق دوش ،(و به روش بارانی) بریزند؛ یا نهایتا به صورت جاری کردن؛ مثلا از لوله ی کتری، یا شلنگ …
توجه بفرمایید که یکی ازویژگی های زبان عربی درهمین دقیق بودن آن است ؛ولذا برای هریک ازین روش ها،یک تعبیر ویژه ای به کارمی برد ؛واکنون نکته ء بسیارجالب درخصوص تعبیر”اصب” نیز همین است که : معمولا واژه ء “صب” را درخصوص هیچ یک از روش های یادشده برای تخلیه ء آب به کار نمی برند؛ بلکه این واژه را تنها برای هنگامی به کارمی برند که خواسته باشند آب را توسط خود ظرف ـ بدون واسطه ـ خالی کنند!؛ واین حالتی ست مثل فروریختن آبشار …(شاید کلمه ء «صبا» هم درمورد باد رحمت افشان و بهار انگیزشمال، ازهمین جهت انتخاب شده است* /ن.گ:پاورقی) پس تعبیر” اصب ” که درخصوص این ماه رحمت الهی انتخاب شده ، نیز بدین خاطراست که دراین ماه پرمهر، (که ماه مخصوص به خود خداوندمتعال ،وماه اولیای خاص اوست) خداوند عزوجل نیز برای میهمانان خود ،نهایتِ ” مهر افشانی” را خواهد داشت ،ومیهمانان مکرم خداوند، دراین ماهِ رحمت افشان الهی، با اوج نوازش مستقیم خداوند وبارش شدید رحمت حضرتش مواجه خواهندشد؛چراکه واژه ء “اصب” به اصطلاح،”افعل التفضیل” است وبه معنای «بیشترین افشانش» ترجمه می شود.بدین ترتیب،ماه رجب المرجب همچون قله ای ست که مارا درمعرض بیشترین افشانش رحمت وفضل الهی قرار می دهد ؛ چنانکه درهنگام بارش باران نیز ،هرچه به طرف قله ء کوه نزدیک شویم ؛بارش ها سنگین ترمی شود.
فراموش نکنیم که: به فرموده رسول خداصلی الله علیه واله،«ماه رجب ماه خداست وماه شعبان ماه رسول خدا، وماه رمضان ماه امت است؛وهیچ ماهی به عظمت رجب نمی رسد»پس اگرچه ماه مبارک رمضان نیز ماه خدانامیده شده است ؛اما درواقع،ماه مبارک رمضان ماه “ضیافت عمومی”ست؛وماه پرفیض رجب ،”ضیافت مخصوص” بوده وتنها اولیایالهی،لیاقت ورود دراین ضیافت را خواهند داشت؛همانان که درقیامت نیز تحت عنوان “رجبیون ” فراخوانده شده و با نهایت شکوه و جلال و ترجیب وترحیب ،ازمیان عموم مردم عبورمی کنند و مورد حسرت وغبطه ء آنان قرار می گیرند.
بهترین اعمال در ماه رجب
به نظرمی رسد، دراین فرصت استثنایی ـ گذشته از دعابرای فرج که همواره افضل الاعمال است ـ استغفار ومناجات ،وخصوصا تهجد نیز بهترین شیوه ء بهره برداری از برکات این ماه عزیز است باشد ؛ والبته یکی از مواسم اعتکاف نیز درهمین موسم بهار گونه ء ماه رجب است .همچنین “روزه” نیز برای کسانی که استطاعت آن راداشته باشند؛ از بهترین اعمال وجانبخش ترین آنهاست .اما برای کسانی که علاقه به روزه گرفتن داشته ولیکن توان آن را ندارند نیز انشاالله همین نیت وحسرت وآرزوی روزه داری کافی‌ست؛ ضمن آنکه ذکر مخصوصی هم برای همین افراد وارد شده که باگفتن آن ،به خیل روزه داران خواهند پیوست.درپایان دو روایت و یک نکته نیز از سایت آقای محمد باقرفیروزی نقل می کنیم:
روایت اول: رسول خدا «صلی‌الله‌علیه‌وآله» می‌فرماید:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى نَصَبَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ الدَّاعِی فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ یُنَادِی ذَلِکَ الْمَلَکُ کُلَّ لَیْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاکِرِینَ طُوبَى لِلطَّائِعِینَ وَ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی وَ مُطِیعُ مَنْ أَطَاعَنِی وَ غَافِرُ مَنِ تَغْفَرَنِی الشَّهْرُ شَهْرِی وَ الْعَبْدُ عَبْدِی وَ الرَّحْمَةُ رَحْمَتِی فَمَنْ دَعَانِی فِی هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ وَ مَنِ اسْتَهْدَانِی هَدَیْتُهُ وَ جَعَلْتُ هَذَا الشَّهْرَ حَبْلًا بَیْنِی وَ بَیْنَ عِبَادِی فَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَیَّ
مستدرک الوسائل، ج 7 ، ص 535
خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را قرار داده که به او «داعی» گویند ؛چون ماه رجب فرا رسد؛ آن فرشته از سر شب تا صبح ندا سر می‌دهد! خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می‌فرماید: من همنشین کسی هستم که همنشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندة کسی هستم که تقاضای بخشش کند. ماه، ماه من، بنده، بندة من، رحمت، رحمت من. هرکس مرا در این ماه بخواند اجابتش می‌کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هرکس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌کنم. این ماه را ریسمانی بین خود و بین بندگانم قرار دادم، هرکس بدان چنگ زند به من می رسد .
روایت دوم: حضرت صادق علیه السلام فرمودند:
إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ فِی بُطْنَانِ الْعَرْشِ أَیْنَ الرَّجَبِیُّونَ فَیَقُومُ أُنَاسٌ یُضِیءُ وُجُوهُهُمْ لِأَهْلِ الْجَمْعِ عَلَى رُءُوسِهِمْ تِیجَانُ الْمَلِکِ مُکَلَّلَةً بِالدُّرِّ وَ الْیَاقُوتِ مَعَ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَلْفُ مَلَکٍ عَنْ یَمِینِهِ وَ أَلْفُ مَلَکٍ عَنْ یَسَارِهِ یَقُولُونَ لَهُ هَنِیئاً لَکَ کَرَامَةُ اللَّهِ یَا عَبْدَ اللَّهِ فَیَأْتِی النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ عِبَادِی وَ إِمَائِی وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُکْرِمَنَّ مَثْوَاکُمْ وَ لَأُجْزِلَنَّ عَطَایَاکُمْ وَ لَأُبَوِّئَنَّکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِینَ إِنَّکُمْ تَطَوَّعْتُمْ بِالصَّوْمِ لِی شَهْراً عَظَّمْتُ حُرْمَتَهُ وَ أَوْجَبْتُ حَقَّهُ مَلَائِکَتِی أَدْخِلُوا عِبَادِی وَ إِمَائِی الْجَنَّةَ ثُمَّ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ«ع» هَذَا لِمَنْ صَامَ شَیْئاً مِنْ رَجَبٍ وَ لَوْ یَوْماً وَاحِداً فِی أَوَّلِهِ أَوْ فِی وَسَطِهِ أَوْ فِی آخِرِه
روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2
چون روز رستاخیز به پا شود، منادى از درون عرش ندا می دهد! أَیْنَ الرَّجَبِیُّونَ ؛ رجبیون کجایند ؟ گروهى برمی خیزند که چهره شان براى مردم محشر می درخشد، بر سرشان تاج پادشاهى آکنده از مروارید و یاقوت است. همراه هریک از ایشان هزارفرشته از سوى راست و هزار فرشته از سوى چپ ایستاده اند و به او می گویند اى بنده خدا! کرامت خداى بر تو گوارا باد! از عرش هم ندا می آید که اى بندگان من! سوگند به عزت و جلال خودم جایگاه شما را گرامى و عطاى شما را فراوان قرار می دهم و غرفه هایى از بهشت به شما ارزانى می دارم که از زیر آن جوی ها جارى است و جاودانه در آن خواهید بود و پاداش عمل کنندگان چه نیکوست، شما براى من در ماهى روزه گرفتید که حرمت آن ماه را بزرگ و حق آن را واجب کرده ام. اى فرشتگان من! این بندگان مرا به بهشت درآورید. امام صادق«ع» اضافه فرموده است که این پاداش کسى است که چیزى از ماه رجب را روزه بگیرد، هر چند یک روز از دهه اول یا دوم یا آخر آن باشد.
از آیت‌الله آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی (اعلی اللّه مقامه) سؤال کردند: چطور می‌شود یک عدّه در ماه مبارک رمضان از این ماه خسته می‌شوند و منتظرند زود تمام شود ، امّا یک عدّه به آن عشق می‌ورزند؟ فرمودند: برای اینکه (این دسته دوم) درماه رجب‌المرجب از گناه پاک نشدند.
* درخصوص بادصبا،عارفان وحکیمان ما نکات وحکایات بسیاری دارند که دراین فرصت محدود،صرفا مطالبی را ازدانشنامه ء ویکی پدیا منتقل می کنیم :(خصوصا درروایتی که نقل کرده است دقت بفرمایید) باد صَبا (نام‌های دیگر: باد بَرین، باد پیش) در اصطلاح قدیمیان بادی را می‌گویند که از سوی شمال شرقی بوزد. باد صبا را بادی صبحگاهی، بهاری و لطیف و خنک می‌دانستند…. پیامبراکرم صلی اللّه علیه و سلم فرمود: نصرت بالصبا و اهلکت عاد بالدبور.[من به وسیله ء بادصبا یاری شدم؛چنانکه قوم عاد به وسیله ء باد “دبور” هلاک شدند] و قصه آن به این وجه‌است که روز خندق آن حضرت دعا کرده به این دعا: یا صریخ المکروبین و یا مجیب المضطرین اکشف همی و غمی و کربی تری مانزل بی و باصحابی . پس مستجاب شد دعا و فرستاد حق تعالی جماعتی از ملائکه را تا طنابهای خیمه‌های ایشان می‌بریدند و میخها را می‌کندیدند و آتشها را می‌کشتند و ترسی و رعبی در دلهای ایشان پیدا شد که غیر از فرار چاره ندیدند پس آمد باد صبا و کندید میخها را و انداخت خیمه‌ها را و بر زمین افکند دیگها را و ریخت بر روی ایشان خاک را و انداخت سنگریزه هارا و می‌شنیدند در هر گوشه‌ای از معسکر خود تکبیر را.پس گریختند شباشب و گذاشتند بارهای گران را. و شیخ عمادالدین در تفسیر خود آورده که اگر نه آن بودی که خداوند تعالی محمد را رحمة للعالمین آفریده، آن باد صبا بر ایشان اشدّ بودی از باد عقیم که بر عادیان فرستاد. [غرض از نقل این مطلب دراینجا این بود که بدانیم :ماه رجب الاصب نیز درست مثل بادصبا ،دارای شدت است ؛حال این شدت چنانچه ازجانب رحمت الهی باشد ؛شدت رحمت را تولید می کند….ولایزیدالظالمین الاخسارا…اللهم ارحمنا وارحم جمیع المسلمین بحق محمد وال محمد وبحرمة الرجبیون ؛وادخلنا فی کل خیرادخلتهم فیه واخرجنا من کل سوء وشراخرجتهم منه]
